Κυριακή 13 Ιανουαρίου 2013

η ποίηση δεν είναι χούι.
αφού "πρώτα βγαίνει η ψυχή και μετά το χούι"...

το 1852 ο Ανδρέας Κάλβος αυτοεξορίζεται στην Αγγλία, παντρεύεται μια δασκάλα, εγκαθίστανται στο βορρά για να πεθάνει εκεί δεκαοχτώ ολόκληρα χρόνια μετά. όλα αυτά τα χ...ρόνια, μέχρι το θάνατό του, δεν έγραψε ούτε ένα ποίημα.

"Όσο ήταν ποιητής, η φωνή του βοηθούσε τη φαντασία μας, αλλά πως μπορεί να τον φανταστεί ως σύζυγο μιας αγγλοσαξωνικής συζυγίας; Δεκαοχτώ χρόνια χωρίς μια λέξη ελληνικά και τα όνειρά του ακόμα ξενόγλωσσα"- γράφει ο Σεφέρης για τον Κάλβο στις "Δοκιμές".

πάντα απορούσα για τον πρόδρομο θάνατο των ποιητών. για τους ποιητές που άξαφνα σώπασαν, δεν ξανάγραψαν τίποτε πια, εγκατέλειψαν την ποίηση. η σιωπή των ποιητών...

"Η σιωπή του Ρεμπώ είναι μια μουσική παύση που προεκτείνεται στο άπειρο, μια σιωπή τόσο βαθειά και τόσο απέραντη που προξένησε στη λογοτεχνία μια μείζονα θρόμβωση. Τι δεν θάδινε ο κόσμος των γραμμάτων να σβήσει τη σιωπή αυτή... Ο Ρεμπώ τράβηξε για τα πέρατα της γης, για να γράψει τις σιωπές του" - γράφει ο Karl Shapiro, υπογραμμίζοντας ότι η ζωή του Ρεμπώ μοιράζεται σε δύο μέρη, στο πρώτο μισό που είναι η ζωή του ποιητή και το άλλο μισό, εκείνο του άναρθρου περιπλανώμενου.

ό,τι έγραψε ο Ρεμπώ, το έγραψε μέχρι τα είκοσι. από τότε, μέχρι το θάνατό του στα τριανταεπτά του χρόνια, σώπασε. μεταμορφώθηκε. από ποιητής έγινε τυχοδιώκτης, κυνηγώντας την τύχη του από τα λατομεία της Κύπρου στην Ερυθρά Θάλασσα και την Αβησσυνία. από ποιητής στο Παρίσι, έμπορος όπλων και δουλέμπορος στην Αφρική.

"είναι αδύνατο να εννοήσουμε τον Ρεμπώ και την ποίησή του αν δεν παραδεχτούμε πως η σιωπή εξηγεί την ποίηση καλύτερα από τους πεντακόσιους τόμους που γράφτηκαν για αυτήν. Η σιωπή αυτή είναι η μεγάλη ανακάλυψη του δημιουργού ύστερα από μιας ατελεύτητη αγωνία." (Shapiro)

οι ποιητές σωπαίνουν κάτω από τους ξένους ουρανούς... μελετώντας μερόνυχτα Κάλβο, αναπολώντας Ρεμπώ, ανακαλώ Σεφέρη:

"Παλιέ μου φίλε τι γυρεύεις;
χρόνια ξενιτεμένος ήρθες
με εικόνες που έχεις αναθρέψει
κάτω από ξένους ουρανούς
μακριά απ’ τον τόπο το δικό σου"

η μετανάστευση των δημιουργών ριμάρει, αν και ανομοιοκατάληκτα, με τη σιωπή των ποιητών. κι αν Κάλβος και Ρεμπώ εγκατέλειψαν τον τόπο τους και μαζί την ποίηση, είναι αλλιώτικη η σιωπή των ποιητών στον ίδιο τον τόπο τους, μέχρι τον θάνατό τους. ο Αναγνωστάκης, για παράδειγμα, κάποια στιγμή, σχεδόν εξήγγειλε ότι δεν θα ξαναγράψει ποίηση, δήλωση που επιβεβαίωσε με τη σιωπή δεκαπέντε χρόνων μέχρι τον θάνατό του.

αν η εγκατάλειψη της ποίησης είναι τόσο ακέραια, αν δεν ισομερίζεται ανάμεσα σε τόπο και σε ποίηση, αν δεν συναρτάται με φυγή, με αναχώρηση, με αυτοεξορία, με μετανάστευση, τότε εγκαλείται πιο εύκολα, αναζητώντας συνηγορίες.

στον Αναγνωστάκη ίσως παραστέκεται, σχεδόν προφητικά, ο συμπολίτης ομότεχνός του, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, πολλά χρόνια πριν τη σιωπή του:

"Εγκαταλείπω την ποίηση δε θα πει προδοσία,
δε θα πει ανοίγω ένα παράθυρο για τη συναλλαγή.
Τέλειωσαν πια τα πρελούδια, ήρθε η ώρα του κατακλυσμού.
‘Οσοι δεν είναι αρκετά κολασμένοι πρέπει επιτέλους να σωπάσουν,
να δουν με τι καινούριους τρόπους μπορούν να απαυδήσουν τη ζωή.
Εγκαταλείπω την ποίηση δε θα πει προδοσία.
Να μη με κατηγορήσουν για ευκολία, πως δεν έσκαψα βαθιά,
πως δε βύθισα το μαχαίρι στα πιο γυμνά μου κόκαλα.
όμως είμαι άνθρωπος κι εγώ, επιτέλους κουράστηκα, πως το λένε,
κούραση πιο τρομαχτική από την ποίηση υπάρχει;
Εγκαταλείπω την ποίηση δε θα πει προδοσία.
Βρίσκει κανείς τόσους τρόπους να επιμεληθεί την καταστροφή του."

Δεν υπάρχουν σχόλια: